Kremlin, Ukrayna’nın işgal altındaki bölgelerinde ve Rusya’da savaş yanlısı tiyatro oyunlarını finanse ediyor, senaristleri Rus ordusunu yüceltmeye ve Ukrayna’nın işgalini haklı çıkarmaya teşvik ediyor.
Rus işgali altındaki Mariupol’deki Filarmoni Klasik Müzik Salonu’nda, Hans Christian Andersen’in “Sadık Teneke Asker” adlı hikayesinin Noel performansı için hazırlıklar sürüyor.
Bu hikayenin Fındıkkıran’a benzeyen yeni yapımı, buralarda yaşayan okul çocuklarının ilgisini çekmeyi amaçlıyor. Vladimir Putin’in Başkanlık Vakfı tarafından organize ve finanse edildi.
Gösterinin yapımcılarına yapım için 100 bin euro hibe verildi. BBC’ye konuşan yapımcılar, performansın politik olmayacağını söylüyor ancak projenin tanımı aksini işaret ediyor.
Oyun, Mariupol Tiyatro Salonu’nun Rus hava saldırısı sonucu, buraya sığınan onlarca Ukraynalı siville birlikte harap olmasının ardından, Filarmoni Salonu’nda sahneleniyor.
Ancak yapımcılar, gösterinin “Ukraynalı milliyetçiler tarafından tahrip edildiği” için Mariupol Tiyatro Salonu binasında sahnelenemeyeceğini söylüyor. Gösterinin “önemli bir siyasi öneme” sahip olacağını ve çocukların ‘geleneksel Rus değerlerinin bir örneğini’ göreceğini belirtiyorlar.
Mariupol Tiyatro Salonu’nun eski aktörlerinden Serhii Zabohonsky, “İşgalcilere karşı nefretten başka bir şey hissetmiyorum. Oyuncular orada nasıl performans sergileyebilir?” diyor.
Bombalandığında Serhii tiyatronun içindeydi; şu anda yurt dışında yaşıyor.
“Yıkılan tiyatrodan çıkabilmek için ölü çocukların üzerinden geçmek zorunda kaldım. O kadar içimi acıtıyor ki bunu asla unutmayacağım.”
Serhii, tiyatroya dönmesi için Rusların ve “işbirlikçilerinin” ona maaşını iki katına teklif ettiklerini, ancak bunu reddettiğini söyledi.
“Tiyatro güçlüdür çünkü izleyiciler sahnede gerçek insanları görür. Onlara güvenirler” diyor. “Fakat onların (Rus hükümetinin) şu anda tiyatroda yaptığı şey propaganda yaymaktan ve seyircilerin beynini yıkamaktan başka bir şey değil.”
Ukrayna işgalinden önce, tiyatro gösterilerinin kontrolü Kremlin’in öncelikleri arasında değildi; daha çok televizyona odaklanma eğilimindelerdi ama bu durum değişiyor gibi görünüyor.
İşgalden bu yana Rus hükümeti, “Yeni Zaman. Yeni Kahramanlar” ve “Z (Rusya’daki savaş yanlısı sembol) Zamanının Kahramanları – Halk ve Ordu Birleşiyor!” dahil olmak üzere bir dizi tiyatro yarışmaları başlattı.
Bunlardan biri, “Rus ordusunun özel askeri operasyonlar (Rusya’nın Ukrayna’daki savaş için kullandığı terim) sırasındaki başarılarına, cesaretine ve kahramanlıklarına odaklanan, günümüzün tarihi olaylarına” adanmış başvurulara açıktı.
Kazananlara para vaat ediliyor, oyunları sahneleyen tiyatrolar için ek devlet fonu sunuluyor.
Kazanan başvuruların bir kısmı Rus işgali altındaki Kırım’da sahnelendi, bir diğeri – Kum Saati – yakında Moskova’da sahnelenecek.
“Öldürülmeliler, hamamböcekleri gibi, bit yumurtaları gibi ezilmeliler! Kime saldırıyorlar? Rusya’ya mı? AB’leriyle ve ABD’leriyle mi? Onları yok edeceğiz!” oyunda geçen ifadeler.
Oyunun yazarı, Moskova’da yaşayan yazar ve oyuncu Valeriya Yanisheva, Rusya Tiyatro Çalışanları Birliği tarafından düzenlenen ve Devlet Başkanlığı Kültür Girişimleri Vakfı tarafından finanse edilen ulusal bir yarışmada finalist oldu.
BBC’ye söylediğine göre, Doğu Ukrayna’nın Donbas bölgesindeki “gerçek olayları” tasvir eden senaryo, Ukraynalılara yönelik hakaretler içeriyor ve Rus propaganda anlatılarını tekrarlıyor.
Yanisheva, oyununda Ukraynalıları “faşist” ve “Banderitler”, Ukraynalıları aşırılık yanlısı olarak tasvir etmek için kullanılan aşağılayıcı bir terim, olarak etiketliyor.
Karakterleri, Ukraynalıların “Batı’ya satıldıklarını” ve “ulusal azınlıkları marjinalleştirdiklerini” söylüyor; Kremlin’in, Ukrayna’nın işgalinin komşu ülkeyi “Nazilerden arındırma” amaçlı olduğu yönündeki iddialarını yineliyor.
Ukrayna asıllı yönetmen ve oyun yazarı Sasha Denysova, bu yeni yapımlar hakkında “Bu çok kirli bir iş” diyor. 12 yılını Moskova tiyatrolarında başarılı bir kariyer oluşturmak için harcadı, ancak savaşın patlak vermesinin ardından ülkeyi terk etti.
Kendisi gibi, Rusya’daki pek çok sanatçı da sektörden çekildi; bu boşluk, Rus yönetimi yanlısı yönetmenler ve senaryo yazarları tarafından dolduruldu.
“Ben onlara işbirlikçi diyorum. Normalde asla sahip olamayacakları işler ve para için geldiler” diyor.
“Artık kendilerine ne söyleniyorsa onu yazıyorlar. Ayrıca yanlış düşünenler de var, (Kremlin’in olaylara dair versiyonuna) gerçekten inananlar da var.”
Kremlin yanlısı yeni gösterilerin Ukrayna’nın işgal edilen topraklarında güçlü bir propaganda aracı olabileceği konusunda uyarıyor ve işgalden bu yana “kültürel bir boşluk” oluştuğunu söylüyor.
Denysova, “Bu oyunlar, işgal altındaki topraklarda dilsel ve kültürel bilinci aşındıran kültürel soykırımın bir aracı olabilir” diyor.
“Rus ‘değerlerinin’ ithal edilmesinin mutlaka bir etkisi olacaktır. Ve Kremlin bunun için hiçbir masraftan kaçınmayacaktır.”
